تربیت سالم فرد و تأثیر آن در جامعه

عابد حکومت

راهکار ها و مسیرهای که در اسلام عزیز برای اصلاح شخص به کار می رود بدین اساس است که نتیجه انسان متوازن و با تمکین به بار آید،  چون در این صورت انسان نیکو می تواند به حق اشخاص دگر عدول نکند و حق هر صاحب حق را بشناسد و رعایت نماید. راهکار های اصلاح انسان ارکان زیاد دارد ، به طور کوتاه دو مولفه آن را تذکر می دهم: اول:پرورش ضمیر و نفس باطن. دوم: پایداری و بر شريعت خداوندی.

آنچه که باطن و درون انسان را پرورش و تربیت می کند عقيده راسخ آن است که به بزرگی خداوند آگاهی می یابد و خوف و هراس از او تعالی در حال آشکارا، و پنهانی، در قلب وی جای بگیرد و آن را سرمشق زندگی خود قرار دهد. هراز گاه این باورمندی در نفس یا باطن بشر ریشه بدواند ، احساس خدا و احساس مسؤلیت در وی پرورش می یابد. این احساس خود جوش و باطنی، نفس آدمی را وامیدارد که نزد دیگران خود به محاسبه‌ و خویش بپردازد. از جمله محاسن این امر،  تقویت اراده‌ باطنی و ذاتی شخص مسلمان است و او دیگر پس و آن گرفتار شهوات و غلام هوی و هوس هایش و در گرو طمع نمی شود. بلکه با احساس ذهد پرهیزگاری و عامل بازدارنده ایمان،خود را تنظیم و ترتیب می کند. و از آن مهم تر این که ، به پایداری و ثبات عمل‌ و اصلاح کردن، همت می گمارد و از این کار اجر و پاداش را تنها از درگاه حق مطالبه‌ می کند.

بدون شک داشتن احساس ترس از خشم الهی و مجازات های اخروی،پرسش کار های انسان در آخرت،  از عوامل تقویت جنبه های ارتباط انسان با خداوند است.

تربیت اصیل، منتظر موقعیت مطلوب و محیط مناسب نمی نشیند، بلکه برای هر موقعیت برنامه ای دارد و در هر محیط روش و برخورد مناسبی را در نظر می گیرد و از بلبشوی بیرونی و درونی انسان و از آشفتگی روانی و اجتماعی او نمی هراسد.

محیط های تربیتی را می توان به شکل بسته، متضاد و متحرک تقسیم کرد. و از آن جا که این محیطها یکسان نیستند، ناچار برای انسانی که در هر یک از این محیط های متفاوت قرار دارد، باید به یک نوع برخورد و یک روش تربیتی مناسب روی آورد

گاهی محیط، محیط بسته است و یک فکر بیشتر در آن جریان ندارد. کودک از مادرش از پدرش از برادرش و از تمامی دوستان،که چیزی را می شنود که در مکتب می شنود و از استادانش می شنود. این چنین توافق و هماهنگی موفقی، به شک و عصیان اجازه رویش نخواهد داد و کودک با این یقینی که در دوره های طفولیت خرمن کرده و به دست آورده تا دم مرگ و حتی پس از مرگ هم زندگی خواهد کرد و ادامه خواهد داد.

در این چنین محیطی کار تربیت ساده است. کافی است که با لطافت و تدبیر به دل انسان راه باز کنی و ارزش ها ویا خصلت های مطلوب را به او تزریق نمایی.

و چون کسی نیست که در او شک را برانگیزد و با او رو به رو شود کودک کمتر عصیان می کند و شورش می آورد و کمتر تضادی شکل می گیرد و حرکتی آغاز می شود.

گفتم کمتر و گرنه خالی از عصیان و شورش و تضاد و حرکت هم نیست؛ چون آدمی این قدر رام نیست. او بر آرامش هم می شورد و این شورش و عصیان همچون خصلت آدمی است. این طور نیست که اگر او را بستند و زنجیرهای طلا برایش گذاشتند، آرام بگیرد و به زنجیرها دلخوش شود، هرچند که به گوشش خوانده باشند و آماده اش کرده باشند. ما زیاد شاهد جوانه های عصیان حتی در محیطهای بسته و آرام هم بوده ایم.

تقدیم نمودن اشخاص صالح و نیکو کار به جامعه نیز مؤثر است.

مهمترین اصل در جامعه که در آن رشد اقتصادی، رفاه جامعه ، تامین امنيت، فراهم بودن مصونیت، سطح بلند سواد، اخوت و همدیلی، کاهش‌ فساد اخلاقی، اداری،  اجتماعی و رونق و پیشرفت محيط سیاست اوج  فغان دارد، نمایان گر تربیت سالم‌ جامعه است‌. هم چنان در تحت جامعه سالم و انسان های نیکو اراده‌ و تقدیر الهی نیز همراه است.

یکی از مهمترین مزایای تربیت سالم این است که هم خانواده ها و مسائل مربوط به فرزندپروری را پوشش می دهد، هم برای مدارس و معلمان در امور مربوط به مدیریت صنف درس پیشنهادهای فوق العاده ای دارد. از آن جا که تعلیم و تربیت، دغدغه مشترک خانواده ها و مدارس است و نگاه تربیتی مشترک مبتنی بر اصول علمی حلقه گمشده این همکاری است، وجود رویکردی تربیتی که گفتمان مشترکی را برای این دو نهاد مهم تربیتی فراهم کند، بسیار ضروری پنداشته می شود.

خانواده اولین نهاداجتماعی است که فرد در آن حضور دارد. سلامت خانواده تاثیر مستقیم بر سلامت جامعه دارد. نقش خانواده بر شخصیت کودک به خصوص در سال های اولیه زندگی انکار ناپذیر است. فرزندان سلامت، جامعه ای سالم تر را شکل می‌دهند. این تاثیر به قدری زیاد است که برخی جرم شناسان این موضوع را عامل سلامت یا بیماری فرد می‌داند. کودکان برای داشتن سلامت روانی و اجتماعی نیاز به ارامش و امنیت در خانواده سالم دارند.

ویژه گی های خانواده‌ سالم :

داشتن وحدت

گرمای کانون خانواده، همدلی، انسجام و احترام امری بسیار مهم و ضروری برای هر خانواده‌ای است که تمامی این موارد از داشتن وحدت سرچشمه می گیرد. مادر از ارکان اصلی این امر محسوب می شود. مادرها عموما مسئول رفع کدورت و ایجاد صمیمت بین فرزندان هستند و به آن ها متحد شدن را یاد می‌دهد. همان طور که گفته شد خانواده تاثیر بسیار زیادی بر جامعه دارد. افرادی که در محیط خانواده وحدت داشتن را فرا گرفته‌اند جامعه ای متحد را می‌سازند.

عشق و همدلی در خانواده

عشق و محبت بی قید شرط در خانواده باعث ایجاد همدلی  صداقت می‌شود. ابراز عشق باید از طرف تمامی اعضا صورت بگیرد. این موضوع نقش مهمی در استحکام خانواده دارد.

مسئولیت‌پذیری

تمامی اعضا باید وظایف خود را به خوبی انجام دهند و مسئولیت‌پذیر باشند. انجام کامل مسئولیت‌ها، تعهد و پایبندی را در افراد تقویت می‌کند. این امر برای زندگی آینده فرزندان هم بسیار مفید است چراکه در زندگی مشترک شان امور را به بهترین نحو مدیریت می‌کنند.

خانواده ناسالم به این معنا نیست که تمامی رفتارهای غلط را انجام می‌دهند و به صورت اشکار ناکارامد هستند. شاید آنها در ظاهر خوب هم به نظر برسند. این خانواده ها برای بعضی امور معانی دیگری را تعریف می‌کنند. برای مثال فریب و دروغ را به معنی زرنگی می‌بینند. تنبیه، سرزنش کردن یکدیگر، بددهنی و پرخاشگری در این خانواده‌ها عادی به شمار می‌رود. آنها به ظاهر موجه داشتن بیشتر از ویژگی‌های ارزشمند درونی توجه می‌کنند. فرزندانی که در این خانواده ها رشد می‌کنند و با این سبک تربیتی رو به هستند اکثرا از لحاظ جسمی و سنی بزرگ می‌شوند اما از درون رشد نمی‌کنند که با اصطلاح کودکان بزرگسال از آن ها یاد می‌شود. معمولاْ این کودکان والدین ناسالم آینده هستند. و هم چنان ویژه گی خانواده های ناسالم قرار ذیل اند: فقدان حد و مرز، ارتباط بد و ناسالم،قوانین سخت و خشک، نداشتن صمیمت و غيره.

در آخر به طور کوتا ویژه گی های جامعه سالم را تحریر میدارم که قرار ذیل اند: اخوت و همدیلی ، فقدان تضاد های مذهبی ، زبانی ، قومی، سمتی و هماهنگی و ارتباطات بلا انقطاع….