نقش آگاهی در زندگی فردی و اجتماعی

عبدالحلیم باخرد

هرمرحله ای زندگی دارای فراز و نشیب هایی است که انسان بدون داشتن آگاهی در باره ای هریک از این مراحل و اتفاقاتی که در طی آن برای وی می افتد، نمی تواند این مراحل را بخوبی بگذراند و با چالش هایی که وی با آن مواجه می گردد، مبارزه کند و سرپای خویش بی ایستد. بنابراین گفته می توانیم که داشتن آگاهی در باره ای مراحل مختلف زندگی یکی از نیاز های مبرم وضروری به حساب می آید. پس انسان تلاش نماید تا در باره ای آن چه که در طی این مراحل برای وی اتفاق می افتد، بی آموزد و مطالعه کند. تنها راهی که انسان می تواند در این باره آگاه گردد، همانا مطالعه کتاب های است که در این باره نوشته شده است و در هریک از این کتاب ها راجع به مراحل مختلف  زندگی انسان یعنی، از دوران کودکی تا مرحله ای کهن سالی به خوبی و بطور واضح شرح داده شده است تا انسان بتواند چگونه از فرصت های که در طی مراحل نوجوانی و جوانی برایش مساعد است، استفاده نموده و درمرحله ای کهن سالی از آن بهره برد. همین گونه انسان درصورتی که، این را بفهمد چگونه از فرصت های بدست آمده در هرمرحله ی زندگی استفاده نماید، می تواند با چالش ها و مشکلات که در مراحل مختلف زندگی با آن مواجه می گردد مبارزه کند و از این آزمون مؤفق بدرآید. بگونه ای مثال، اگر کسی در مرحله ای نوجوانی و جوانی خویش کسب و کاری را یاد گرفت و دانش را آموخت، او می تواند در مرحله ای بعدی زندگی با استفاده از کسب که فراگرفته و دانشی که آموخته است، امرار معاش کند و زندگی بهتری را برای خود سرو سامان بخشد. برعکس، عدم استفاده از فرصت های بدست آمده در مراحل مختلف زندگی سبب می گردد انسان با گذشت زمان نتواند دوباره این فرصت ها را بدست آرد، در نتیجه این باعث خواهد شد تا وی نتواند کارمؤثری را برای بهبود وضعیت زندگی خویش انجام دهد و بتواند امرار معاش نماید و زندگی سخت و دشواری را پیش رو داشته باشد. بنابراین، نیاز است که قبل از دست دادن فرصت ها از آن استفاده نمود تا باشد یک زندگی بهتری را برای خود و خانواده ای خویش سر و سامان دهیم. گذشته از مطالعه ای کتب می توان در باره ای مراحل مختلف زندگی و فرصت هایی که در این مراحل برای انسان  مساعد می گردد تا از آن استفاده نمود و بقیه ای عمر خود را به خوبی و خوشی بگذرانیم ، ما می توانیم از افراد کهن سال که در اجتماعی ما زندگی می کنند از آنها بپرسیم و از تجارب خوبی آنها توانستند از فرصت های زندگی در بهبود وضعیت زندگی خویش استفادۀ اعظمی نمایند را بهره برده و به اطلاعات خویش در این باره بی افزایم. داشتن آگاهی در باره ای مسایل مختلف زندگی نه تنها می تواند روی بهبود وضعیت زندگی فردی تأثیر گذار باشد. بل، می تواند روی بهبود وضعیت زندگی اجتماعی نیز تأثیرات خود را داشته باشد. یعنی، انسان آگاه و دانا می تواند هم خود را از گودال بدبختی نجات دهد و هم دیگران را یاری رساند تا آنها نیز خود را از بدبختی نجات دهند. به عبارت دیگر، انسان آگاه و دانا می تواند راهنمای سایر افراد در اجتماعی که وی زندگی می کند، باشد. همین گونه در پرتو آگاهی و دانایی است که انسان می تواند خود و خدای خود را بگونه ای بهتر بشناسد. برخلاف نا آگاهی  و نادانی باعث می گردد، انسان برعلاوه این که از فرصت های بدست آمده در مراحل مختلف زندگی خویش نتواند استفاده نماید و مبتاقی عمر خود را بخواری و ذلالت سپری نماید و برای دیگران درد سرساز باشد و مشکلات زیادی را برای خانواده و سایر افراد اجتماع خلق کند. در این صورت است که چنین انسانی می تواند هم خود را در گودال بدبختی بی اندازد و هم عاملی شود که دیگران نیز با وی در این گودال بی افتند. همان گونه، که برق و شمع می تواند با روشن شدن اطراف خود را روشن سازد و باعث گردد که بسیاری ها بتوانند در پرتو این روشنایی راه خود را بیابند و خود را از تاریکی نجات دهند، همان گونه نیز آگاهی و دانایی می تواند مارا از غرق شدن در بحر گناه نجات دهد. اهمیت آگاهی و دانایی را در زندگی نمی توان به این آسانی برشمرد و بیان کرد. زیرا، دانایی و آگاهی برعلاوه این که انسان می تواند در باره ای فرصت های مختلف زندگی به وی دست دهد، بداند تا از آن استفاده نماید، باعث می گردد که انسان در باره ای چگونگی استفاده از امکاناتی که در دست دارد، بداند تا برای بهبود و پیشرفت زندگی خود از آن  کار گیرد. هم چنان انسان آگاه و دانا می تواند برای صحتمندی و سلامتی خود، اعضای خانواده خویش همواره توجه داشته باشد و در مورد چگونگی استفاده از آب  و هوا و راجع به مسایل محیط زیست آگاهی داشته باشد، در حفاظت از محیط زیست که برای سلامت همه مفید است، کوشا باشد و سهم گیرد. انسان آگاه و دانا انسان نیکی است که می تواند در انجام امور خیریه سهم خود را ایفا کند و نفع وی به نزدیکان و افرادی که در یک ساحه باوی زندگی می کنند برسد. انسان آگاه و دانا همواره اعضای خانواده، نزدیکان و افراد اجتماع را به انجام کار های نیک و خیر تشویق نموده واز انجام کارهای ناشایست که بتواند برای خود و سایر افراد جامعه مضر باشد، مانع می گردد. گذشته از این، در روشنایی آگاهی و دانایی است که انسان می تواند روابط نیک و حسنه را با نزدیکان و سایر افرادی که در اجتماع با وی زندگی می کنند برقرار نماید. برعکس، انسان ناآگاه نمی تواند در مورد حفظ الصحه ای خویش بی اندیشد و همین گونه  وی به صحت و سلامتی اعضای خانواده ای خویش و سایر افرادی که در اجتماع با وی زندگی می کنند چندان اهمیت نمی دهد. هم چنان وی به مسئولیت هایی که در قبال خانواده ، نزدیکان و اجتماعی که در آن زندگی می کند، دارد، توجه نمی کند، به برقراری روابط با نزدیکان، دوستان و افرادی که با وی در یک منطقه زندگی می کنند، اهمیت نمی دهد، در نتیجه او به هیچ کس ارزش و احترامی قایل نمی گردد، این باعث می گردد تا دیگران نیز به وی چندان احترام و ارزشی قایل گردند.