صفی الله
چگونه احیای قلبی ریوی انجام دهیم؟
دانستن نحوه‌ی انجام هر دو روش CPR بر روی یک انسان، می‌تواند یک زندگی را نجات دهد. اخیراً روش‌های CPR کمی تغییر کرده است و دانستن این تفاوت‌ها مهم است. در سال ۲۰۱۰، انجمن قلب امریکا پس از اینکه مطالعات نشان داد که روش جدید به اندازه روش قبلی موثر است، یک تغییرات اساسی در نحوه CPR قربانیان ایست قلبی ایجاد کرده است.
چک کردن علایم حیاتی
صحنه را چک کنید که خطر جدی وجود نداشته باشد
در مواجهه با کسی که هوشیار نیست، اطمینان حاصل کنید که خود را در معرض خطر قرار نمی‌دهید. آیا آتش وجود دارد، آیا فردی از جاده عبور نمی‌کند؟ هر کاری که لازم است انجام دهید تا شما و شخص دیگر به سمت ایمنی سوق پیدا کنید. اگر چیزی وجود دارد که می‌تواند شما یا قربانی را به خطر بیاندازد، هر کاری که لازم است برای مقابله با آن انجام دهید، مثلا پنجره را باز کنید، اجاق را خاموش کنید یا در صورت امکان آتش را خاموش کنید.
اگر کاری نتوانستید برای مقابله با خطر انجام دهید بهترین راه جابجایی قربانی با قرار دادن یک پتو یا پالتو زیر آنها و کشیدن آنهاست.
هوشیاری مصدوم را چک کنید
به آرامی روی شانه مصدوم ضربه بزنید و با صدای بلند و واضح از او حالش را بپرسید. اگر با گفتن چیزی شبیه به بله پاسخ داد نیازی به CPR نیست. در عوض، کمک‌های اولیه و اقدامات لازم را انجام دهید و بررسی کنید که آیا لازم است با بخش عاجل تماس بگیرید یا خیر.
اگر مصدوم پاسخ نمی‌دهد، سینه‌ها یا گوشش را ماساژ دهید.
درخواست کمک کنید
هرچه تعداد افرادی که برای کمک می‌آیند بیشتر باشد، بهتر است. با این حال اگر کسی نبود خودتان به تنهایی نیز می‌توانید این کار را انجام دهید. شخصی را برای تماس با بخش عاجل بفرستید. اگر هم تنها هستید قبل از هر کاری با آنجا تماس بگیرید.
وقتی که تماس می‌گیرید، موقعیت خود را به او اعلام کنید و بگویید که میخواهید CPR را انجام دهید. اگر تنها بودید تلفن همراه خود را در حالت اسپیکر قرار دهید تا دستان‌تان برای فشرده‌سازی آزاد باشد. اگر فرد دیگری همراه‌تان است CPR دونفره را انجام دهید وخدمات را روی بلندگو نگه دارید.
تنفس را چک کنید
تنفس مصدوم را چک کنید و مطمئن شوید که راه تنفس مسدود نشده باشد. اگر دهان مصدوم بسته است سرش را به سمت عقب خم کنید تا باز شود.
هر مانعی که در راه تنفس مصدوم وجود دارد را باز کنید، ولی هیچ وقت انگشتان‌تان را خیلی به داخل فشار ندهید. گوش خود را نزدیک بینی و دهان مصدوم ببرید و به تنفس او گوش دهید. بالا و پایین رفتن قفسه‌ی سینه‌ی مصدوم را چک کنید. اگر مصدوم در حال سرفه یا تنفس طبیعی است نیازی به CPR نیست.
انجام CPR
مصدوم را به پشت برگردانید
مطمئن شوید که مصدوم کاملاً صاف دراز کشیده باشد. این کار برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی هنگام ماساژ قلبی مصدوم است. با استفاده از کف دست چانه را فشار دهید تا سر به سمت عقب کج شود.
نحوه قرار گیری دست‌ها برای ماساژ قلبی
پاشنه‌ی دست را بر روی قفسه‌ی سینه‌ی قربانی قرار دهید، ۲ انگشت خود را بالای محل به هم رسیدن دنده‌های پایینی، یعنی دقیقاً بین موقعیت طبیعیه نوک سینه‌ها قرار دهید. دست دیگر خود را بالای دست دیگرتان بگذارید به طوری که کف دست به سمت پایین باشد، انگشتان‌تان را بین انگشتان دست زیرین قرار دهید. در حالی که دست‌تان روی قفسه‌ی سینه‌ی مصدوم است بدن‌تان به صورت کاملاً صاف بالای بدن بیمار باشد به طوری که بازوهای‌تان صاف و تا حدی سفت باشد.
۳۰ بار ماساژ قلبی انجام دهید
برای ماساژ قلبی، هردو دست را به طور مستقیم برروی استخوان سینه فشار دهید و به ضربان قلب کمک کنید. ماساژ قلبی برای اصلاح ریتم‌های غیرطبیعی قلبی بسیار مهم است (ریتم‌های غیرطبیعی مثل فیبریلاسیون بطنی و تند تپشی که در آن قلب به جای تپییدن به سرعت می لرزد).
باید حدود ۵ سانتیمتر به سمت پایین فشار دهید.
ماساژ قلب را با یک ریتم نسبتاً سریع انجام دهید.
تنفس مصنوعی انجام دهید
اگر آموزش CPR دیده‌اید و کاملاً با اعتمادبه‌نفس هستید، پس از ۳۰ بار ماساژ قلبی، ۲ بار تنفس مصنوعی را انجام دهید. سر مصدوم را کج کنید و چانه را بلند کنید. سوراخ بینی مصدوم را ببندید و تنفس دهان به دهان یک ثانیه‌ای انجام دهید. به آرامی نفس بکشید، با این کار اطمینان می‌یابید که هوا وارد ریه‌ها می‌شود. اگر هوا وارد شود، خواهید دید که سینه مصدوم به آرامی بالا و پایین می‌رود، در این حالت تنفس دهان به دهان دوم را انجام دهید. اگر هوا وارد نشد موقعیت سر را تغییر دهید و دوباره امتحان کنید.
تا رسیدن کمک این فرآیند را ادامه دهید.
سعی کنید وقفه بین ماساژ قلبی را به حداقل برسانید
سعی کنید این زمان به کمتر از ۱۰ ثانیه برسد.
از باز بودن راه تنفس اطمینان حاصل کنید.
دست‌تان را روی پیشانی مصدوم و دو انگشت‌تان را روی چانه‌ی وی بگذارید و سر را به عقب کج کنید تا راه تنفس وی باز شود. اگر به آسیب گردن شک دارید، به جای بلند کردن چانه، فک را به جلو بکشید. اگر نتوانستید راه تنفس را باز کنید، با احتیاط سر را کج کنید و با دقت چانه را بالا ببرید. اگر علایمی از حیات وجود ندارد یک سد تنفس بر روی دهان مصدوم قرار دهید.
چرخه‌ی ۳۰ بار ماساژ قلبی و ۲ بار تنفس دهان به دهان را تکرار کنید
اگر میخواهید تنفس مصدوم باز گردد چرخه ۳۰ بار ماساژ قلبی و ۲ بار تنفس دهان به دهان را انجام دهید و تکرار کنید. CPR را تا وقتی که نیروهای امداد برسند ادامه دهید. قبل از زمان گذاشتن برای چک کردن نبض و بالا و پایین آمدن سینه، CPR را به مدت ۲ دقیقه (۵ بار چرخه ماساژ قلبی و تنفس دهان به دهان) انجام دهید.
قرار دادن بیمار در حالت ریکاوری
مصدوم را به بغل برگردانید
بعد از تثبیت وضعیت مصدوم و شروع به نفس کشیدن، وی را به حالت اولیه برگردانید. مفصل یکی از زانوها را خم و بلند کنید و روی پای دیگر که صاف است قرار دهید و دست مخالف با زانوی خم شده‌ی مصدوم را نیز خم کنید. سپس دست آزاد را روی شانه مخالف قرار دهید و مصدوم را به سمتی که پاها کاملاً صاف است بچرخانید. در چنین حالتی ساق خم‌شده به سمت بالا قرار دارد و به جلوگیری از چرخش بدن بر روی شکم کمک می‌کند.
از حالت ریکاوری استفاده کنید تا بیمار بتواند راحت‌تر نفس بکشد
این موقعیت از جمع شدن بزاق در قسمت پشت دهان یا گلو جلوگیری می‌کند و همچنین به زبان کمک می‌کند تا بدون افتادن راحت در دهان قرار بگیرد و راه تنفس را انسداد نکند.
در صورت وجود خطر استفراغ، این موقعیت برای حالتی که فرد دچار غرق‌شدگی شده باشد، بسیار با اهمیت است.
*****************
په کره کتنه کې د زغم نښې
محمد مصطفی سمون
کره کتنه او د هغې زغمل د دروېش دراني د خوږو او علمي الفاظو ډک هغه اثر دی، چې هره برخه یې سړي ته د زغم لارې ښیي. د دې لارو سره دې اشنا کوي هم او د لویو اشخاص له هنر او کتابونه سره هم د اشنایۍ لارې راښیي. موږ دراني صاحب یوازې د نظم په میدان کې بریالی بولو؛ خو د ده نثر چې سړی ولولي؛ نو هله د ده د قلم زور د نثر په میدان کې هم ور ښکاره شي. له دې مخکې مې د پښتني ژوند کړه وړه اثر هم لوستی، چې هغه یې هم په تاریخي او علمي لحاظ ډېر ښه اثر دی، چې د دراني صاحب د علمي مباحثو په رابرسېره کولو کې د ده علمي درایت ښه را څرګندېدای شي. د کره کتنې او د هغې زغمل په اثر کې ټول بحثونه په شعر باندې راڅرخي او ځينې داسې بحثونه یې هم را برسېره کړي، چې زموږ په ټولنه کې د هغه په اړه ګونګ بحثونه کېږي؛ خو دراني صاحب د دې بحثونه په اړه د بېلابېلو لیکوالانو او کره کتونکو اقوال او نظرونه را اخیستي، چې دې بحثونو ته په علمي او منطقي لحاظ ځوابونه وموندل شي. لکه، توارد او شعري استفاده، شعري سرقه او د غنیمت مال، ازاد شعر او د مخزن الاسلام فورم او … په اړه هر اړخیز او مستدلل بحث کړی دی. د دې ترڅنګ یې د پښتو ژبې په سترو شاعرانو باندې له بېلابېلو زاویو بحثونه کړي، لکه. خوشحال بابا، رحمن بابا په اړه وایي، چې د هلکوالي په زمانه کې به زما په ذهن کې یوه پوښتنه وه او هغه دا چې په پښتو کې خوشحال خان لوی شاعر دی که رحمن بابا؟ یوه ورځ مې یو عبارت تر نظر تېر شو، په هغه کې لیکلي و، چې قلندر مومند وایي، خوشحال خان خټک او رحمن بابا د پښتو پر مخ باندې د دوو سترګو په شان دي. سترګه که یوه زیاته غټه شي؛ نو هم مخ ورباندې خرابیږي او که بله زیاته غټه شي هم، ځکه نو په دغو دوو شاعرانو کې یو لوی او بل کوچنی ثابتول د پښتو د مخ د خرابولو مانا لري.
داسې شاعرانه دلایل او مستدلل مباحث د دراني صاحب په اثر کې ډېر لیدلی شو، د دې ترڅنګ یې د پښتو ژبې پر نورو شاعرانو لکه، حمید مومند، کاظم خان شیدا، حمزه بابا، غني خان، اجمل خټک او قلندر مومند هم خبرې کړې دي. اخري عنوان یې د پینځم دروېش تر عنوان لاندې خپله بیوګرافي او د ژوند پېښې داسې په هنري او داستاني شکل بیان کړې دي، چې هر شخص د ده له هڅو او په ژوند کې د ستونزو او علم سره د مینې په لټه کې، د کتابونه سره د اشنایۍ او د نړيوالو ادبیاتو په ارزښت د پوهېدلو لارې چارې ښودل او د علمي سټو سره د ناستې او ولاړې تاثر په عملي ژوند کې د ښودلو لپاره ښه پرانستې کړکۍ ده.
درانی صاحب د محصلۍ په دوران کې د درسي کتابونو تر څنګ د نورو کتابونو د مطالعې ارزښت او په ژوند کې د هغو نښې او بېلګې موږ ته ښيي، چې مطالعه د انساني ژوند په بدلون کې څومره رول لري. له دې سره د نړۍ ادبیاتو او اثارو سره د اشنایۍ ښه اثار او لیکوالان د مطالعې لپاره ترې انتخابولی شو، د ده د ځیرک او مفکر لید له زاویو هم ښه ګټه اخیستلی شو.
په ټوله کې دا اثر په لوستلو ارزي او سړی ډېر له نوو خبرو او شاعرانه رموزو او اثارو سره د اشنایۍ لارې ته سیخوي؛ نو پر دې بنسټ د ده په دې اثر کې د زغم نښې ښه حس کولای شو.
