مسئولیت نظام اسلامی و مردم در برابر ایتام و کودکان بیسرپرست
در آیات فراوان از قرآن کریم پیرامون حقوق ایتام فرمان و هدایت صادر شده است که به طور طبیعی تکالیفی را برای دیگران پدید میآورد؛ زیرا اگر حقی برای کسی ثابت شود، تکلیفی برای دیگران اثبات شده است. در اینجا به برخی از حقوق یتیمان و تکلیف دیگران از جمله جامعه اسلامی اشاره میشود:
+++++++++++
عبدالروف توانا
قسمت دوم
مسئولیت جامعه در برابر حقوق ایتام:
در آیات فراوان از قرآن کریم پیرامون حقوق ایتام فرمان و هدایت صادر شده است که به طور طبیعی تکالیفی را برای دیگران پدید میآورد؛ زیرا اگر حقی برای کسی ثابت شود، تکلیفی برای دیگران اثبات شده است. در اینجا به برخی از حقوق یتیمان و تکلیف دیگران از جمله جامعه اسلامی اشاره میشود:
-1 یتیم نوازی: خداوند یکی از کارهای نیک را یتیم نوازی دانسته است.
چنانکه میفرماید: ترجمه:؛ بلکه نیکی آن است که کسی به خدا و روز بازپسین و فرشتگان و کتاب آسمانی و پیامبران ایمان آورد و مال خود را با وجود دوست داشتنش به خویشاوندان و یتیمان و بینوایان و در راه ماندگان و سائلان بدهد. (بقره، آیه 177)
-2 حفظ مال یتیم: از دیگر حقوق یتیم آن است که اموالش را تا بلوغ جنسی و رشدی حفظ کنند. این مسئولیتی است که بر عهده جامعه اسلامی است.
در سوره نساء آیه ۱۰خوردن مال یتیم، به خوردن آتش سوزان تشبیه شده است:
ترجمه: «در حقیقت کسانی که اموال یتیمان را به ستم میخورند جز این نیست که آتشی در شکم خود فرو میبرند و به زودی در آتشی فروزان درآیند.»
-3 سرپرستی یتیم: افراد جامعه مسئولیت دارند تا از یتیمان کفالت و مراقبت کنند .
پیامبر اکرم(ص) فرمودند: پیامبر اکرم(ص) انگشت اشاره و میانی خود را نشان داد و فرمود من و سرپرست یتیم در بهشت مانند این دو هستیم. رواه بخاری
-4 اصلاح کار یتیمان: یکی از وظایف و تکالیف امت و حقوق یتیمان توجه ویژه به امور آنان است بهطوری که اگر فسادی در کار آنان یافت شد و یا به هر دلیلی مشکلی دارند، باید امت برای اصلاح کار آنان اقدام کند. خداوند میفرماید:ترجمه: «اصلاح کار آنان بهتر است و اگر زندگی خود را با زندگی آنها بیامیزید، آنها برادران دینی شما هستند. (بقره، آیه 220)
-5 اکرام و احسان یتیم: یکی دیگر از حقوق یتیمان و تکلیف جامعه اسلامی، اکرام و احسان در حق یتیمان است. احسان به یک معنا اعم است و شامل اکرام یعنی نیکی در برابر بدی نیز میشود؛ اکرام معنای اخص از احسان دارد؛ اما هرگاه جداً به کار رود شامل معنای دیگری نیز میشود؛ به هر حال، اکرام مرتبه بسیار والایی است و انسان باید بیش از آنکه یتیم چیزی بخواهد بی هیچ منت و ریایی و خالصانه و از روی محبت به او اکرام کند.
از آیه 17 سوره حجر به دست میآید که عدم توجه به این حق یتیمان موجب میشود تا انسان گرفتار خشم الهی و دوزخ شود: ترجمه: «ولی نه بلکه شما با یتیم کریمانه برخورد نکردید و اکرام ننمودید.»
-6 اطعام و اهتمام به خوراک و پوشاک یتیم: خداوند در آیات بسیاری چون آیه 8 و 127 سوره نساء و آیه 8 سوره انسان و آیه 17 سوره فجر و 6 سوره ضحی و 2 سوره ماعون بر توجه به تغذیه و اطعام یتیمان تأکید میکند و میفرماید: «با یتیمان سخن نیکو و دلپسند بگویید، به آنها اطعام دهید، آنها را گرامی داشته و به آنها پناه دهید و هرگز آنها را آزرده خاطر نکرده و از خود دور نکنید
-7 تعلیم و تربیت: از دیگر حقوق یتیمان و تکالیف امت، تعلیم و تربیت یتیمان است که از آیه 4 سوره نساء نیز به دست میآید؛ زیرا باید آموزش و تربیت به شکلی انجام گیرد که یتیم به رشد فکری و عملی دست یافته و بتواند مسئولیتهای خود را به عهده گیرد و زندگی مستقلی را تشکیل دهد.
مسئولیتهای جامعه اسلامی در قبال یتیمان:
- اهل اکرام و احسان: کسی که حقوق یتیمان را مراعات کند و به اکرام و احسان با آنان برخورد نماید، از اهل اکرام و احسان خواهد بود که در آیات قرآنی برای چنین افرادی ثواب بسیاری در دنیا و آخرت بیان شده است.
ادامه دارد