مسئولیت نظام اسلامی و مردم در برابر ایتام و کودکان بی سرپرست

عبدالروف توانا

اسلام عزیز به عنوان آیینی جهانی ، برای تمام بخش های جامعه انسانی برنامه جامع و کامل دارد، بی گمان درباره یتیمان و مسائل مادی و معنوی آنان برنامه ریزی کرده است. با نگاهی ژرف به اهمیت این مسئله با استناد از قرآن کریم ‌‌و احادیث نبوی (صلی الله علیه و آله وسلم )می پردازیم .

اسلام بیش از هر دین و آیین دیگر و بهتر از هر مؤسسه رفاهی و اجتماعی، رهنمودهای عملی و سازنده برای بهبود شرایط زندگی یتیمان و کاهش مشکلات آنها دارد. دردین اسلام، جامعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است و برای پاک سازی اجتماع از هر گونه آسیب، لازم است عوامل بزهکاری در مسیر یکایک افراد جامعه حذف شود و تأکید مؤمنان برای رسیدگی به وضعیت ضعیفان جامعه و به ویژه یتیمان، به همین منظور است.

خداوند در قرآن کریم، سرپرستی کودکان یتیم را از بهترین و پسندیده ترین امور به شمار می آورد و مؤمنان را برای سرپرستی یتیمان و حمایت از آنها درمقابل مشکلات، هدایت و راهنمایی کرده است تا یتیمی در جامعه آواره نماند و نیازهایش در پناه انسان های مؤمن برطرف شود.

خداوند«ج» در قرآن کریم خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: «از تو درباره یتیمان می پرسند، بگو: اصلاح کار آنان بهتر است و اگر زندگی خود را با زندگی ایشان بیامیزید، آنان برادران دینی شما هستند». با این مصلحت اندیشی در حق یتیمان، امکان زندگی بهتر برای آنان فراهم گردیده است؛ زیرا اسلام هیچ محیطی را برای کودکان، مناسب تر از محیط طبیعی آنها یعنی خانواده نمی داند. از همین روست که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله جای دادن یتیم در منزل و تأمین نیازمندی های او را، موجب پذیرش اعمال از سوی خداوند«ج» دانسته و درسخنی زیبا فرموده است که:«رحمت و برکت الهی در فضای آن خانه [که یتیمی را نگهداری می کند] حاکم خواهد شد».

سرپرستی یتیمان

رسول گرامی اسلام می فرماید :

«أنا و كافِلُ الیتیمِ كَهاتَینِ فی الجَنَّةِ إذا اتَّقَى اللّه َ عَزَّ و جلَّ ـ و أشارَ بِالسَّبّابَةِ و الوُسطى ـ .حدیث

پیامبر(ص) آنگاه كه انگشت اشاره و میانى خود را نشان داد ـ فرمود: من و سرپرست یتیم ـ در صورتى كه از خداوند عزّ و جلّ پروا كند ـ در بهشت مانند این دو [انگشت كنار هم] هستیم.

صحیح البخاری: 5304

در حدیث دیگری رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرموده است: «هر کس یتیمی از مسلمانان را سرپرستی کند و او را بر سر سفره خود بنشاند، خداوند«ج» حتماً او را به بهشت می برد، مگر اینکه مرتکب گناهی آمرزش ناپذیر شده باشد». در این حدیث سرپرستی یتیم بدین صورت مطرح است که او شریک غذای سرپرست خود شود و با او بر سر یک سفره بنشیند و مورد نیکی و محبت او قرار گیرد، و خانه ای که چنین فضایی بر آن حاکم است به عنوان بهترین مسکن معرفی شده است. نیز حدیث دیگری از آن حضرت«ص» نقل شده که: «هرکس ضامن نیازهای یتیمان شود، از گرامی شدگان، برگزیدگان و دوستان خالص خداوند«ج» شمرده می‌شود».

عطوفت پدرانه  :

انس بن مالک (رض) مى گوید: روزى پیامبراسلام در شاهراه مدینه مى رفت، یتیمى را دید که کودکان بر وى جمع آمده بودند و او را خوار و خجل کرده، و هریک بر وى تکبر نموده و او را به صورتى آزار مى دهند، آن یکى مى‌گفت: پدرم از پدر تو بهتر است، دیگرى مى گفت مادرم از مادر تو بالاتر است، سوى مى‌گفت اقوام و طایفه ما از اقوام و طایفه تو بالاترند و آن یتیم مى گریست و در خاک مى غلتید، رسول خدا چون آن کودک را به آن حال دید بر وى رحمت آورد و نزدش ایستاد و فرمود: اى پسربچه کیستى؟ و چرا چنین درمانده اى؟

گفت: من فرزند رفاعه انصارى هستم، پدرم روز جنگ احد شهید شد، خواهرى داشتم از دنیا رفت، و مادرم شوهر کرد و مرا از خود راند، اکنون منم و درماندگى و بی‌سرپرستى و بیکسى! و از این سخت‏تر بر من سرزنش این کودکان است!

پیامبر اکرم«ص» از سخن او بسیار ناراحت شد تا جایى که گریست سپس فرمود: اندوه مخور و آرام باش اگر پدرت را کشتند من که محمدم پدر توام و فاطمه خواهر تو، و عایشه مادرت، کودک شاد شد و برخاست و آواز برآورد که اى کودکان اکنون مرا سرزنش مکنید و جوابتان را بشنوید:

پدرم از پدرانتان و مادرم از مادرانتان و خواهرم از خواهرانتان بهتر است، آنگاه پیامبر«ص» دست کودک یتیم را گرفت و به خانه برد و فرمود این فرزند من است ، یکی از اعضای خانواده رسول الله (ص) برخاست و او را نوازش کرد و خرما نزد وى نهاد، و روغن در سر وى مالید، و جامه در وى پوشید .

ادامه دارد